GREK SHAMBALASI (Trigonella foenum-graecum L.) NING INTRODUKSIYASI VA AGROTEXNOLOGIYASI

Normaxmatov Samar Shuhrat oʻgʻli; Jumayev Shuxrat Maxsadovich

Mualliflar

Normaxmatov Samar Shuhrat oʻgʻli Termiz agrotexnologiyalar va innovatsion rivojlanish instituti stajyor-tadqiqotchisi Author https://orcid.org/0009-0004-6468-0831
Jumayev Shuxrat Maxsadovich Termiz agrotexnologiyalar va innovatsion rivojlanish instituti, O‘rmonchilik, dorivor o‘simliklar va manzarali bog‘dorchilik kafedrasi dotsenti, q.x.f.f.d.(PhD) Author https://orcid.org/0009-0005-6109-6215

##semicolon##

Grek shambalasi, Fenugreek, o‘sish, ko‘chat, rivojlanish, geografik tarqalishi, qator oralig‘i, ekish me’yori, ekish muddatlari, dukkakli ekin, dorivorlik xususiyatlari.

Abstrak

Ushbu maqolada Grek shambalasini (Trigonella foenum-graecum L.) ning Surxondaryo viloyati sharoitida o‘sishi rivojlanishi va dorivorlik xususiyatlari haqida ma’lumotlar keltirilgan bo‘lib, ya’ni bir yillik dukkakli yеm-xashak hamda eng qadimgi qoʻllaniladigan dorivor oʻt va anʼanaviy ziravor oʻsimlikdir. Ushbu sharhda Grek shambalasining oʻsishi, rivojlanishi, hosildorligi va dorivorligi bo‘yicha dastlabki kuzatish va tahlil qilish keltirilgan. Urug‘larining fizik xossalari va tanlangan kultivatsiya tadbirlarining (urug‘larni ekish, o‘simliklarni kimyoviy himoya qilish) urug‘larning bir jinsli guruhlarga bo‘linishiga ta’siri o‘rtasidagi munosabatlar muhokama qilinadi. Fenugreek ekstrakti va uning bioaktiv birikmalari hayvonlar va odamlarni oʻrganishda mukammal diabetga va semizlikga qarshi faollikni koʻrsatishi berilgan. Oʻzbekistonda Grek shambalasining hosildorligi va dorivorligi boʻyicha olib borilgan ilmiy tadqiqotlar yеtarli emasligingi hisobga olingan.

Yuklashlar

Yuklab olish maʼlumotlari hali mavjud emas.

##submission.citations##

Basu A, Basu SK, Kumar A, Sharma M, Chalghoumi R, Xedi A, Solorio-Sanches F, Balogun MO, Hafez EE, Cetzal W (2014) Fenugreek (Trigonella Foenum-Graecum L.). Lotin Amerikasi uchun potentsial yangi hosil. JSIH 4: 145–162.

McCormick K, Norton R, Eagles HA (2006) Fenugreek Avstraliyaning janubi-sharqiy dehqonchilik tizimlarida rol o'ynaydi. Avstraliya agronomiya konferentsiyasi 13-ACC. 10–14 sentyabr, Pert-Vest, Avstraliya. http://www.regional.org.au/au/asa/2006/concurrent/systems/4527_mccormickkm.htm. 2015-yil 07-iyun kuni kirish.

Żuk-Gołaszewska K, Wierzbowska J, Bieńkowski T (2015) Kaliyli o'g'itlash, rizobium emlash va suv tanqisligi fenugreek urug'larining hosildorligi va sifatiga ta'siri. J Elementol 20:513–524.

Altuntas E, Ozgoz E, Taser F (2005) Fenugreek (Trigonella foenum-graceum L.) urug'larining ba’zi jismoniy xususiyatlari. J Food Light 71:37–435.

Fenugreek urug'larining ovqatlanish faktlari. http://www.nutrition-and-you.com/fenugreek-seeds.html. 2015-yil 11-mayda kirilgan.

Akbari M, Rasouli H, Bahdor T (2012) Fenugreekning fiziologik va farmatsevtik ta'siri: sharh. IOSRPHR 2:49–53

Madar Z, Stark AH (2002) Terapevtik vositalar sifatida yangi dukkakli manbalar. Br J Nutr 88 (3): 287-292.

Abdinazarov, S & Samadov, Ismatjon. (2023). O'zMU XABARLARI ВЕСТНИК НУУз ACTA NUUz. 5. 7-9.

Basu SK. Kanadada fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) uchun urug‘chilik texnologiyasi [Magistrlik dissertatsiyasi]. Lethbridge, Alberta, Kanada: Biologiya fanlari universiteti bo‘limi; 2006 yil.

Petropulos GA. Fenugreek, Trigonella jinsi. London va Nyu-York: Teylor va Frensis; 2002. 255 b.

Mehrafarin A, Rezazadeh S, Naghdi Badi H, Noormohammadi Gh, Zand E, Qaderi A. Qimmatbaho dorivor o‘simlik va ko‘p maqsadli fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) biologiyasi, еtishtirish va biotexnologiyasi bo‘yicha sharh. Dorivor o‘simliklar jurnali. 2011; 10(37): 6–24.

Basu SK, Acharya SN, Tomas JE. Kolxitsin bilan davolash fenugreek urug‘ining hajmi va hosildorligini genetik jihatdan yaxshilaydi. Bitiruvchilar assotsiatsiyasi (GSA). Bitiruvchilarning ko‘p tarmoqli ilmiy konferentsiyasi. 2007; 1(1): 37–43.

Zandi P, Shirani Rad AH, Daneshian J, Bazrkar Khatibani L. Azotli o‘g‘itlar va o‘simlik zichligining ikki marta ekishda fenugreek hosildorligi va hosildorlik komponentlariga ta’sirini baholash. O‘simlik ishlab chiqarish jurnali (Chamran universiteti, Ahvaz), 2013; 35 (4): 81–91.

Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. – М.: «Колос», 1979. – С. 271-274.

Зайсев Г.Н. Математическая статистика в эксперименталной ботанике. - М.: Наука, 1984. – С. 11-14.

Fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.): An Important Medicinal and Aromatic Crop WRITTEN BY Peiman Zandi, Saikat Kumar Basu, William Cetzal-Ix, Mojtaba Kordrostami, Shahram Khademi Chalaras and Leila Bazrkar Khatibai Submitted: June 3rd, 2016Reviewed: October 24th, 2016 Published: March 8th, 2017

Sh, Normakhmatov S. "Jumayev Sh. M." Journal of Agro Science. T:" Special 3 (2022): 87.