SURXONDARYO VILOYATI SHAROITIDA GREK SHAMBALASI (Trigonella foenum-graecum L.) YETISHTIRISH UCHUN QULAY IMKONIYATLAR

Samar Normaxmatov; Shuxrat Jumayev

Авторы

Samar Normaxmatov Termiz davlat muhandislik va agrotexnologiyalar universiteti, stajyor-tadqiqotchisi, Автор
Shuxrat Jumayev Termiz davlat muhandislik va agrotexnologiyalar universiteti, O‘rmonchilik, dorivor o‘simliklar va manzarali bog‘dorchilik kafedrasi dotsenti, q.x.f.f.d.(PhD) Автор

Ключевые слова:

Grek shambalasi, Fenugreek, o‘sish, ko‘chat

Аннотация

Ushbu sharhda Grek shambalasini (Trigonella foenum-graecum L.) ning Surxondaryo viloyati sharoitida o‘sishi rivojlanishi va dorivorlik xususiyatlari haqida boy imkoniyatlari to‘g‘risida ma’lumotlar keltirilgan bo‘lib, ya’ni bir yillik dukkakli yеm-xashak hamda eng qadimgi qoʻllaniladigan dorivor oʻt va anʼanaviy ziravor oʻsimlikdir. O‘zbekistonning qurg‘oqchil yoki yarim qurg‘oqchil agroiqlimli hududlarda uzoq va qisqa muddatli almashlab ekish uchun ajoyib tur hisoblanadi.

Grek shambalasining oʻsishi, rivojlanishi, hosildorligi va dorivorligi bo‘yicha dastlabki kuzatish va tahlil qilish keltirilgan. Urug‘larining fizik xossalari va tanlangan kultivatsiya tadbirlarining (urug‘larni ekish, o‘simliklarni kimyoviy himoya qilish) urug‘larning bir jinsli guruhlarga bo‘linishiga ta’siri o‘rtasidagi munosabatlar muhokama qilinadi. Bu yillik yem-xashak dukkakli turlari samarali biologik vosita hisoblanadi. Fenugreek ekstrakti va uning bioaktiv birikmalari hayvonlar va odamlarni oʻrganishda mukammal diabetga va semizlikga qarshi faollikni koʻrsatishi berilgan. Eng muhimi, fenugreek ham muhim fitokimyoviy moddalar mavjudligi sababli an’anaviy dorivor o‘t hisoblanadi.Bundan tashqari ildiz tugunlarida joylashgan mikrob florasi orqali atmosfera azotini fiksatsiya qilish. Oʻzbekistonda Grek shambalasining hosildorligi va dorivorligi boʻyicha olib borilgan ilmiy-tadqiqotlar yеtarli emasligi hisobga olingan.

Скачивания

Данные по скачиваниям пока не доступны.

Библиографические ссылки

Basu A, Basu SK, Kumar A, Sharma M, Chalghoumi R, Xedi A, Solorio-Sanches F, Balogun MO, Hafez EE, Cetzal W (2014) Fenugreek (Trigonella Foenum-Graecum L.). Lotin Amerikasi uchun potentsial yangi hosil. JSIH 4: 145–162.

McCormick K, Norton R, Eagles HA (2006) Fenugreek Avstraliyaning janubi-sharqiy dehqonchilik tizimlarida rol o'ynaydi. Avstraliya agronomiya konferentsiyasi 13-ACC. 10–14 sentyabr, Pert-Vest, Avstraliya. http://www.regional.org.au/au/asa/2006/concurrent/systems/4527_mccormickkm.htm. 2015-yil 07-iyun kuni kirish.

Żuk-Gołaszewska K, Wierzbowska J, Bieńkowski T (2015) Kaliyli o'g'itlash, rizobium emlash va suv tanqisligi fenugreek urug'larining hosildorligi va sifatiga ta'siri. J Elementol 20:513–524.

Altuntas E, Ozgoz E, Taser F (2005) Fenugreek (Trigonella foenum-graceum L.) urug'larining ba’zi jismoniy xususiyatlari. J Food Light 71:37–435.

Fenugreek urug'larining ovqatlanish faktlari. http://www.nutrition-and-you.com/fenugreek-seeds.html. 2015-yil 11-mayda kirilgan.

Akbari M, Rasouli H, Bahdor T (2012) Fenugreekning fiziologik va farmatsevtik ta'siri: sharh. IOSRPHR 2:49–53

Madar Z, Stark AH (2002) Terapevtik vositalar sifatida yangi dukkakli manbalar. Br J Nutr 88 (3): 287-292.

Abdinazarov, S & Samadov, Ismatjon. (2023). O'zMU XABARLARI ВЕСТНИК НУУз ACTA NUUz. 5. 7-9.

Basu SK. Kanadada fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) uchun urug‘chilik texnologiyasi [Magistrlik dissertatsiyasi]. Lethbridge, Alberta, Kanada: Biologiya fanlari universiteti bo‘limi; 2006 yil.

Petropulos GA. Fenugreek, Trigonella jinsi. London va Nyu-York: Teylor va Frensis; 2002. 255 b.

Mehrafarin A, Rezazadeh S, Naghdi Badi H, Noormohammadi Gh, Zand E, Qaderi A. Qimmatbaho dorivor o‘simlik va ko‘p maqsadli fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) biologiyasi, еtishtirish va biotexnologiyasi bo‘yicha sharh. Dorivor o‘simliklar jurnali. 2011; 10(37): 6–24.

Basu SK, Acharya SN, Tomas JE. Kolxitsin bilan davolash fenugreek urug‘ining hajmi va hosildorligini genetik jihatdan yaxshilaydi. Bitiruvchilar assotsiatsiyasi (GSA). Bitiruvchilarning ko‘p tarmoqli ilmiy konferentsiyasi. 2007; 1(1): 37–43.

Zandi P, Shirani Rad AH, Daneshian J, Bazrkar Khatibani L. Azotli o‘g‘itlar va o‘simlik zichligining ikki marta ekishda fenugreek hosildorligi va hosildorlik komponentlariga ta’sirini baholash. O‘simlik ishlab chiqarish jurnali (Chamran universiteti, Ahvaz), 2013; 35 (4): 81–91.

Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. – М.: «Колос», 1979. – С. 271-274.

Зайсев Г.Н. Математическая статистика в эксперименталной ботанике. - М.: Наука, 1984. – С. 11-14.

Fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.): An Important Medicinal and Aromatic Crop WRITTEN BY Peiman Zandi, Saikat Kumar Basu, William Cetzal-Ix, Mojtaba Kordrostami, Shahram Khademi Chalaras and Leila Bazrkar Khatibai Submitted: June 3rd, 2016Reviewed: October 24th, 2016 Published: March 8th, 2017

Sh, Normakhmatov S. "Jumayev Sh. M." Journal of Agro Science. T:" Special 3 (2022): 87.

Maxsadovich JS va boshqalar. GREK SHAMBALASI (Trigonella foenum-graecum L.) NING INTRODUKSIYASI VA AGROTEXNOLOGIYASI //AGROINNOVATSIYA. – 2024. – T. 2. – Yoʻq. 1. – 217-227-betlar.

Normakhmatov Samar Shuhrat ugli, Jumaev Shukhrat Maksadovich. Introduction and Agrotechnology of Greek Chambala (Trigonella Foenum-Graecum L.) in Surkhondaryo Region// World Journal of Agriculture and Urbanization. – Volume: 03 | No: 02 | April 2024 | ISSN: 2835-2866. Volume 3, Issue 3 | Oct-2024.